Στο όριο της φτώχειας η τρίτη ηλικία και η δυσκολία επιβίωσης τους

Η οικονομική κρίση έχει αυξήσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι στην Κύπρο. Υπάρχει σοβαρή αύξηση των ατόμων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ η μείωση των συντάξεων και επιδομάτων από την Κυβέρνηση κάνει ακόμη πιο δύσκολη την επιβίωση τους. Η τρίτη ηλικία δεν έχει ούτε και 3 ευρώ για να επισκεφθεί τα νοσοκομεία ενώ είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν και την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη, ενώ πολλοί από αυτούς αναγκάζονται να πηγαίνουν στα κοινοτικά παντοπωλεία.

Στα Κοινωνικά Παντοπωλεία και την αρωγή της εκκλησίαςκαιτων Δήμων καταφεύγουν όλο και περισσότερες οικογένειες προκειμένου να προμηθευτούν τα απαραίτητα για το καθημερινό τραπέζι αλλά και για να αντεπεξέλθουν στις δαπάνες το σπιτιού. Πρόκειται μάλιστα για οικογένειες που τα τελευταία χρόνια είχαν εξασφαλίσει ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο. Πλέον και των νέων δεδομένων και οικονομικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί στη χώρα μας όλο και περισσότεροι αναζητούν μια χείρα βοηθείας για να τα βγάλουν πέρα.

Τι λένε τα στοιχεία
Δεκατρείς χιλιάδες Κυπριακές οικογένειες που δεν έχουν να φάνε λαμβάνουν βοήθεια από διάφορες εθελοντικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις, την τοπική αυτοδιοίκηση και την Εκκλησία. Δεκατρείς χιλιάδες κυπριακές οικογένειες, δηλαδή περίπου 44 χιλιάδες άτομα λαμβάνουν αυτή τη στιγμή βοήθεια από διάφορες εθελοντικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις, την τοπική αυτοδιοίκηση και την Εκκλησία.

Σύμφωνα με την στατιστική υπηρεσία Κύπρου το 2011, ποσοστό 23,7% του πληθυσμού βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχιας ή κοινωνικού αποκλεισμού (199.000 άτομα) σε σχέση με 23,5% το 2010 (192.200 άτομα). Αυτά τα ποσοστά είναι οριακά χαμηλά από αυτά της ΕΕ που για το 2011 ήταν 24,2%. Η πιο ευάλωτη ομάδα στην Κύπρο είναι αυτή των ατόμων ηλικίας 65 χρονών και πάνω με ποσοστό το 2011, 40,6% ενώ στην ΕΕ το αντίστοιχο ποσοστό είναι 20,5%.
Σύμφωνα με μια ερεύνα της ΕΕ, τα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν ήταν τα εξής: Το όριο φτώχειας στην Κύπρο είναι για τους ηλικιωμένους στο 51% σε σύγκριση με 5% στην Τσέχικη Δημοκρατία, 30% στην Λιθουανία, 33% Εσθονία και την Λετονία.

Το όριο φτώχειας ορίζεται από την ΕΕ ως το 60% του μέσου εισοδήματος της κάθε χώρας. Ένα σημαντικό στοιχείο που τονίζει η έρευνα με έμφαση, είναι ότι ο πληθυσμός της Κύπρου είναι εκτεθειμένος κατά άδικο τρόπο κίνδυνο φτώχειας. Επισημάνεται, ότι παρόλο που ο κίνδυνος της φτώχειας βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με το μέσο όρο της ΕΕ (16% 2006), ο κίνδυνος φτώχειας για την ηλικιακή ομάδα των ατόμων άνω των 65 ανέρχεται στο 51%- 52%, το υψηλότερο ποσοστό όλων των χωρών της ΕΕ.

Τα στοιχεία αυτά έρχονται να διαπιστώσουν την τελευταία έρευνα των εισοδημάτων νοικοκυριών σχετικής φτώχειας και συνθηκών διαβίωσης με χρόνο αναφοράς το 2005 που εκτέλεσε η Στατιστική Υπηρεσία της Κύπρου. Η έρευνα εξέτασε τις συνθήκες διαβίωσης των νοικοκυριών σε σχέση με το εισόδημα τους στην Κύπρο και έδειξε ότι η πιο ευάλωτη ομάδα πληθυσμού είναι τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω.

Στην Ε.Ε. όλες οι ηλικιακές ομάδες φαίνεται να είναι κοντά στο συνολικό ποσοστό κινδύνου φτώχιας που το 2003 ήταν 16%. Αντιθέτως με την Κύπρο, στις χώρες της Ε.Ε. οι πιο ευάλωτες ομάδες πληθυσμού βρίσκονται στις ηλικίες των 0 – 24 ετών, δηλαδή οι νέοι, εξαιτίας των ψηλών ποσοστών ανεργίας. Να αναφέρουμε ότι παρά την κατάσταση αυτή, το ποσοστό κινδύνου φτώχιας των ηλικιωμένων, ηλικίας 65 ετών και άνω, σταδιακά μειώνεται από 58% το 1997 σε 51% το 2004.
Σε σχέση με τον τύπο νοικοκυριού επιβεβαιώνεται περαιτέρω ότι η πιο ευάλωτη ομάδα πληθυσμού είναι τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω. Ο τύπος νοικοκυριού με το ψηλότερο ποσοστό φτώχιας είναι τα νοικοκυριά ενός ατόμου, που ζουν μόνο και είναι ηλικίας 65 ετών και άνω, καθώς και τα νοικοκυριά δύο ατόμων με ένα τουλάχιστον άτομο ηλικίας 65 ετών και άνω.
Το ποσοστό κινδύνου φτώχιας για το νοικοκυριό ενός ατόμου 65 ετών και άνω ήταν 4,9 φορές ψηλότερο από το συνολικό ποσοστό του πληθυσμού το 2003, ενώ το 2004 μειώθηκε ελαφρά στις 4,4 φορές. Τα νοικοκυριά δύο ατόμων με τουλάχιστον ένα άτομο ηλικίας 65 ετών και άνω κινδύνευαν περισσότερο από το συνολικό πληθυσμό κατά 3,4 φορές το 2003 και κατά 2,9 φορές το 2004. Τα ποσοστά αυτά είναι πολύ χαμηλότερα στην Ε.Ε.

Σε έκθεσή της, η Επιτροπή Κοινωνικής Πρόνοιας της Βουλής των Γερόντων με θέμα «Τα Βασικά Δικαιώματα των Ηλικιωμένων – Κοινωνικές Διακρίσεις – Συντάξεις – Ιατροφαρμακευτική Περίθαλψη» επαναλαμβάνει το αίτημά της για αύξηση των συντάξεων, με στόχο να μην υπάρχουν συνταξιούχοι στην Κύπρο που να ζουν κάτω από το κοινωνικά καθορισμένο όριο της φτώχιας. Είναι απαράδεκτο, σε μία Κύπρο που ευημερεί, να υπάρχουν τόσο χαμηλές συντάξεις και μάλιστα σε μία εποχή ιδιαίτερης ακρίβειας.

Η Επιτροπή αναμένει την υλοποίηση της δέσμευσης της κυβέρνησης για τη διεξαγωγή σφαιρικής μελέτης για το θέμα των χαμηλών συντάξεων, με στόχο τη σταδιακή βελτίωσή τους ώστε να φθάσουν σε ικανοποιητικά επίπεδα και να μην υπάρχουν συντάξεις κάτω από το κοινωνικά καθορισμένο όριο της φτώχιας.

Συμπεράσματα και μέτρα
Η πείνα είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που μαστίζει εκατομμύρια άτομα ανά τον κόσμο. Άστεγοι, μετανάστες, άνεργοι και ηλικιωμένοι πεθαίνουν καθημερινός εξαιτίας της στερήσεις βασικών υλικών αγαθών. Στην Κύπρο του 2014 υπάρχουν πολλές δυσκολίες οι οποίες πηγάζουν από την οικονομική κρίση και την κάθοδο της Τρόικας. Είναι γνωστό πως αρκετοί Κύπριοι πολίτες αντιμετωπίζουν αρκετά προβλήματα επιβίωσης, ενώ αρκετοί από αυτούς βρίσκονται στα όρια της φτώχιας . Παρόλα τα προβλήματα όμως είναι αντιληπτό πως και με την ύπαρξη των κοινωνικών παντοπωλείων στην Κύπρο είναι σχεδόν αδύνατον να πεινάσει κάποιος.

Είναι αντιληπτό ότι είναι ανθρωπίνως αδύνατον να υπάρχει ευημερία σε όλο το νησί. Δυστυχώς μερικοί υποφέρουν και στερούνται μιας καλής ζωής, ενώ υπάρχει και η πιθανότητα να υπάρχουν και απόλυες ζωών. Εδώ μπαίνει και ο παράγοντας της Κυβέρνησης. Η κάθε Κυβέρνηση έχει καθήκον να προστατέψει τον πολίτη της. Είναι αντιληπτό πως με την οικονομική κρίση η τρίτη ηλικία στερήθηκε αρκετά με τις περικοπές των συντάξεων. Ειδικά για άτομα που δεν έχουν κάποιο άλλο στήριγμα (παιδία) η σύνταξη δεν είναι αρκετή. Οι αρμόδιες υπηρεσίες οφείλουν να προστατέψουν αυτά τα άτομα και να πάρουν τα αναγκαία μέτρα. Ήδη υπάρχουν τα κοινωνικά παντοπωλεία, η Εκκλησία παρεμβαίνει δυναμικά όποτε χρειαστεί, όμως ίσως όλα αυτά να μην είναι αρκετά.

Της Μαρίνας Γεωργίου και του Βασίλη Ζαχαριάδη