Όσα πρέπει να γνωρίζεις για την εποχική γρίπη και τον εμβολιασμό

Διανύουμε τις τελευταίες μέρες του Οκτωβρίου και ένα ακόμα εμβόλιο μονοπωλεί τις συζητήσεις μας. Ήρθε, λοιπόν, η περίοδος που πολλοί συμπολίτες μας, οι άνθρωποι του οικογενειακού – στενού μας περιβάλλοντος, ενδεχομένως και εμείς οι ίδιοι, θα μπούμε στο δίλημμα: «να εμβολιαστώ κατά της γρίπης;».

Ας ξεκινήσουμε από τη γρίπη καθαυτή. Αν είχατε ποτέ γρίπη, ξέρετε πόσο άρρωστος μπορεί να γίνει κάποιος από αυτήν. Ενίοτε, οι συμβουλές από συγγενείς και φίλους σχετικά με την αποφυγή ή την αντιμετώπιση της γρίπης βρίσκουν έδαφος, ωστόσο θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε το θέμα σοβαρά. Σε συνδυασμό με την παραπληροφόρηση, μια απλή γρίπη σε ευάλωτα άτομα μπορεί να αποβεί μοιραία. Η εποχική γρίπη (ή «γρίπη») είναι μια μεταδοτική ασθένεια του αναπνευστικού συστήματος, η οποία προκαλείται συχνότερα από ιούς γρίπης τύπου Α ή Β, οι οποίοι μολύνουν τη μύτη, το λαιμό και μερικές φορές τους πνεύμονες. Μπορεί να προκαλέσει ήπια έως σοβαρή ασθένεια και μερικές φορές μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο. Προσοχή! Η γρίπη διαφέρει από το κρυολόγημα και εμφανίζεται ξαφνικά. Τα άτομα που έχουν γρίπη συχνά αισθάνονται μερικά ή όλα αυτά τα συμπτώματα:

• πυρετός ή αίσθημα πυρετού/ρίγη
• βήχας και πονόλαιμος
• καταρροή ή βουλωμένη μύτη
• μυϊκοί ή σωματικοί πόνοι και κόπωση
• πονοκεφάλους

Μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν εμετό και διάρροια, αν και αυτό είναι πιο συχνό στα παιδιά από τους ενήλικες και είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν έχουν πυρετό όλοι όσοι έχουν γρίπη; στην πραγματικότητα, το 20% έως 30% των ατόμων που φέρουν τον ιό της γρίπης δεν έχουν συμπτώματα. Οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι οι ιοί της γρίπης εξαπλώνονται κυρίως από μικροσκοπικά σταγονίδια που γίνονται όταν τα άτομα με γρίπη βήχουν, φτερνίζονται ή μιλάνε. Λιγότερο συχνά, ένα άτομο μπορεί να προσβληθεί από γρίπη αγγίζοντας μια επιφάνεια ή αντικείμενο που έχει ιό γρίπης. Τα παιδιά κάτω των 18 ετών έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν συμπτωματική λοίμωξη από τη γρίπη από τους ενήλικες 65 ετών και άνω.

Οι εποχικές επιδημίες εμφανίζονται κυρίως κατά τη διάρκεια του χειμώνα, από τον Οκτώβριο έως τον Μάρτιο. Η εποχιακή συχνότητα της γρίπης αλλάζει με βάση τη σοβαρότητα της εποχής. Οποιοσδήποτε μπορεί να προσβληθεί από γρίπη (ακόμη και υγιείς άνθρωποι). Επιπλέον, σοβαρά προβλήματα που σχετίζονται με τη γρίπη μπορεί να συμβούν σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά ορισμένοι άνθρωποι διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρές επιπλοκές. Αυτό περιλαμβάνει άτομα 65 ετών και άνω, άτομα οποιασδήποτε ηλικίας με ορισμένες χρόνιες ιατρικές παθήσεις (όπως άσθμα, διαβήτη ή καρδιακές παθήσεις), έγκυες γυναίκες και παιδιά μικρότερα των 5 ετών. Για τις έγκυες θα πρέπει να αναφέρουμε ότι γυναίκες στο δεύτερο μισό της εγκυμοσύνης διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο νοσηλείας λόγω γρίπης και ιδιαίτερα εκείνες του τρίτου τριμήνου.

Όλα αυτά σας θυμίζουν κάτι;

Καλά το σκεφτήκατε! Μια ακόμα απειλή για το αναπνευστικό σας σύστημα ελλοχεύει τους χειμερινούς μήνες. Μια συνύπαρξη κορωνοϊού και γρίπης θα πρέπει να αποφευχθεί και για το λόγο αυτό θα πρέπει να τηρηθούν τα κατάλληλα μέτρα. Θα πρέπει να αποφεύγεται η επαφή με άτομα που έχουν γρίπη και να πλένονται συχνά τα χέρια. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι τα αντιβιοτικά λειτουργούν καλά ενάντια στα βακτήρια, αλλά δεν είναι αποτελεσματικά για ιογενείς λοιμώξεις όπως η γρίπη. Φυσικά, το καλύτερο μέτρο δεν είναι άλλο από το να εμβολιαστεί ο πληθυσμός ο οποίος πραγματικά το έχει ανάγκη. Ας το παραδεχτούμε όμως, φέτος, παρατηρήθηκε η στατιστικά  μεγαλύτερη προσέλευση Κυπρίων για εμβολιασμό κατά της γρίπης. Ίσως είναι μια από τις καλές επιδράσεις της πανδημίας (;).

Το κακό με τους ιούς της γρίπης είναι ότι είναι ευμετάβλητοι γονιδιακά με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η αντιγονική τους σύσταση, δηλαδή τα χαρακτηριστικά εκείνα που τους κάνουν αναγνωρίσιμους από το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Στην ουσία οι ιοί της γρίπης κάθε χρόνο «καμουφλάρονται» έτσι ώστε το ανοσοποιητικό μας σύστημα να τους ξεχνάει από την περσινή χρονιά που ενδεχομένως να ήρθε αντιμέτωπο και γι’ αυτό χρειάζεται να γίνεται το εμβόλιο κάθε χρόνο. Έτσι λοιπόν, κάθε χρόνο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συλλέγει πληροφορίες για τα στελέχη του ιού της γρίπης που κυκλοφορούν τη συγκεκριμένη χρονιά σε όλο τον κόσμο, μέσω ειδικού δικτύου εργαστηρίων που έχει δημιουργήσει (πάνω από 110 εργαστήρια σε περισσότερες από 80 χώρες). Με βάση τις πληροφορίες που συλλέγονται από το δίκτυο, το Φεβρουάριο κάθε χρόνου (για το βόρειο ημισφαίριο) ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει προς τις φαρμακοβιομηχανίες τη σύνθεση του εμβολίου της επόμενης χρονιάς.

Τα εμβόλια που χρησιμοποιούνται φέτος είναι τετραδύναμα, περιέχουν δηλαδή πρωτεΐνες από τέσσερα διαφορετικά αδρανοποιημένα στελέχη του ιού της γρίπης A και B (τύπος A-H1N1, τύπος A-H3N2 και δύο στελέχη τύπου Β) που επιλέχθηκαν σύμφωνα με τις επίσημες συστάσεις για την ετήσια περίοδο γρίπης. Όταν το εμβόλιο χορηγείται σε ένα άτομο, το ανοσοποιητικό σύστημα αντιμετωπίζει τις πρωτεΐνες του εμβολίου ως «ξένα» σώματα και παράγει αντισώματα εναντίον τους. Εάν, στη συνέχεια, το εμβολιασμένο άτομο έρθει σε επαφή με τον ιό, το ανοσοποιητικό του σύστημα θα αναγνωρίσει τις πρωτεΐνες του ιού και θα είναι έτοιμο να αμυνθεί, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στην προστασία έναντι της νόσου που προκαλείται από τον ιό.

Χρειάζονται περίπου 2 εβδομάδες από τον εμβολιασμό ώστε ο οργανισμός να δημιουργήσει προστατευτικά αντισώματα για τη γρίπη. Στο εμβόλιο υπάρχουν αδρανοποιημένα στελέχη του ιού που δεν έχουν καθόλου τη δυνατότητα να προκαλέσουν οποιαδήποτε μόλυνση/λοίμωξη. Επιπλέον, το εμβόλιο γρίπης θεωρείται ασφαλές σε οποιοδήποτε στάδιο της εγκυμοσύνης και είναι ασφαλές για τα μωρά να θηλάζουν μετά τη λήψη των εμβολίων γρίπης από τις μητέρες.

Το αντιγριπικό εμβόλιο μπορεί να χορηγηθεί ακόμη και την ίδια μέρα με το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού -αλλά σε διαφορετικά ανατομικά σημεία- όπως και οποιαδήποτε άλλη μέρα πριν και μετά το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού.

Στα ευχάριστα της πανδημίας του κορωνοϊού είναι ότι μας έφερε την νέα τεχνολογία των εμβολίων mRNA. Τα παραδοσιακά αντιγριπικά εμβόλια, όπως αναφέρεται πιο πάνω, περιέχουν στελέχη του ιού, τα οποία έχουν υποστεί αδρανοποίηση. Με τον τρόπο αυτό ενδέχεται να καταστρέφονται οι επιφάνειες του ιού που είναι απαραίτητες για την αναγνώριση του ιού από το ανοσοποιητικό μας, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ανοσογόνος δράση του εμβολίου. Για το λόγο αυτό, οι περισσότερες – γνωστές στο χώρο του αντιγριπικού εμβολίου – φαρμακευτικές εταιρείες έχουν ήδη ξεκινήσει τις δοκιμές των αντίστοιχων mRNA εμβολίων κατά της γρίπης (Sanofi, Pfizer και η νεοεμφανιζόμενη, αμερικανική Moderna). Η τεχνολογία του mRNA έχει το πλεονέκτημα της αστραπιαίας εναλλαγής της αλληλουχίας που στοχεύει τον ιό της γρίπης και την εύκολη μαζική παραγωγή, σε σχέση με τα παραδοσιακά εμβόλια, συνδυάζοντας πάντα την υψηλή αποτελεσματικότητα και ασφάλεια, που επέδειξε και στα εμβόλια κατά του κορωνοϊού.

Συνοψίζοντας όλα τα πιο πάνω, εάν ανήκετε στις ομάδες του πληθυσμού υψηλού κινδύνου συστήνεται αυτή η περίοδος του Οκτωβρίου και του Νοεμβρίου για τον εμβολιασμό σας, πάντα σε συνεννόηση με τον προσωπικό σας ιατρό. Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη!

Πηγές:

1. EUROPEAN MEDICINES AGENCY

2. World Health Organization, Types of seasonal influenza vaccine

3. Centers for Disease Control and Prevention

4. «Οδηγίες για την Εποχική Γρίπη 2021-2022 – Αντιγριπικός Εμβολιασμός», ΕΟΔΥ

5. Supemtek, Τετραδύναμο αντιγριπικό εμβόλιο (ανασυνδυασμένο, παρασκευασμένο σε καλλιέργεια κυττάρου)

6. Flucelvax Tetra, INN-Influenza vaccine (surface antigen, inactivated, prepared in cell cultures)

7. IDflu, INN-Influenza vaccine (split virion, inactivated)

8. Harvard Health Publishing

*Της Δρ. Μηλιώτου Ανδρούλλας, Συντονίστριας Πτυχίου «Διοίκηση Ιατρικών Επισκεπτών» KES College, Διδάκτωρ Μοριακής Φαρμακολογίας, Τμήματος Φαρμακευτικής, ΑΠΘ