Θέλετε ελεύθερη αγορά; Καταργήστε τα μετρητά

Εάν πιστεύετε ότι η παρέμβαση της αμερικανικής κυβέρνησης στις αγορές ευθύνεται για την τελευταία ύφεση και για την υποτονική ανάπτυξη που ακολούθησε, μπορεί να έχετε δίκιο. Αλλά πιθανότατα όχι με τον τρόπο που νομίζετε.

Φανταστείτε τι θα συνέβαινε σε μια ελεύθερη αγορά, εάν όλοι ξαφνικά αποφάσιζαν ότι η μελλοντική οικονομική ανάπτυξη θα είναι πολύ αργή. Οι τιμές των ασφαλών περιουσιακών στοιχείων, όπως τα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ -στοιχεία ενεργητικού που αποδίδουν ακόμη και σε περιβάλλον χαμηλής ανάπτυξης- θα αυξάνονταν απότομα. Ως αποτέλεσμα, το πραγματικό (προσαρμοσμένο στον πληθωρισμό) επιτόκιο, το οποίο κινείται πάντα αντίθετα από την τιμή των ασφαλών περιουσιακών στοιχείων, θα υποχωρούσε. Κατ’ αρχήν, εάν εκδηλωνόταν αρκετά ισχυρή ζήτηση για ασφαλή περιουσιακά στοιχεία , τότε το πραγματικό επιτόκιο θα μπορούσε να υποχωρήσει ακόμη και βαθιά σε αρνητικό έδαφος.

Ωστόσο, υπάρχουν δύο κυβερνητικοί μηχανισμοί που εμποδίζουν τα πραγματικά επιτόκια να πάρουν πολύ αρνητική τιμή. Το πρώτο είναι τα μετρητά: όσο ο κόσμος έχει τη δυνατότητα να έχει στα χέρια του χρήμα σε φυσική μορφή, το οποίο χάνει την αξία του μόνο με το ρυθμό του πληθωρισμού, δεν πρόκειται να αγοράσει ασφαλή πάγια όταν αυτά προσφέρουν ακόμη χαμηλότερη απόδοση. Ο δεύτερος μηχανισμός είναι η υπόσχεσή της κεντρικής τράπεζας να διατηρεί τον πληθωρισμό σε χαμηλό και σταθερό επίπεδο -στο περίπου 2% στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες. Ως αποτέλεσμα, ο κόσμος δεν έχει ιδιαίτερο λόγο να διακρατά οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο που αποδίδει λιγότερο από -2% (ίσως και -3%, θεωρώντας ότι τα μετρητά είναι ογκώδη και δύσκολο να αποθηκευτούν).

Με άλλα λόγια, οι κυβερνήσεις –με την έκδοση χρήματος και τη διαχείριση του πληθωρισμού- θέτουν ένα όριο για το πόσο χαμηλά μπορούν να φτάσουν τα επιτόκια και πόσο υψηλά μπορούν να αυξηθούν οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων. Αυτό μετά βίας θεωρείται ελεύθερη αγορά.

Όπως συμβαίνει με κάθε κυβερνητική παρέμβαση, δημιουργούνται στρεβλώσεις. Όταν εμποδίζεις τις μελλοντικές τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών να αυξηθούν πολύ πάνω από τις τρέχουσες τιμές, περιορίζεις η σημερινή ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες. Η ασθενής ζήτηση, με τη σειρά της, αναγκάζει τις εταιρείες να προσλαμβάνουν λιγότερο και να περιορίζουν τις επενδύσεις τους στην ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, αφήνοντας το εργατικό δυναμικό να υποαπασχολείται και την παραγωγικότητα σε χαμηλά επίπεδα. Σας θυμίζει κάτι;

Ποια είναι η λύση σε αυτό το πρόβλημα; Ο John Williams, πρόεδρος της Federal Reserve Bank του Σαν Φρανσίσκο, πρότεινε κάποιες ιδέες, όπως η αύξηση των στόχων για τον πληθωρισμό – αλλά αυτή είναι προσωρινή λύση στην καλύτερη περίπτωση.

Η σωστή απάντηση είναι να καταργηθεί το νόμισμα και να γίνει πλήρης μετάβαση σε ηλεκτρονικό χρήμα, μια ιδέα που έχει προταθεί ξεχωριστά από τον Marvin Goodfriend του Πανεπιστημίου Carnegie Mellon, τον Miles Kimball του Πανεπιστημίου του Κολοράντο και τον Andrew Haldane της Τράπεζας της Αγγλίας. Επειδή τα ηλεκτρονικά μετρητά μπορούν να έχουν οποιαδήποτε απόδοση, τα επιτόκια θα είναι σε θέση να φτάσουν τόσο βαθιά σε αρνητικό έδαφος, όσο απαιτεί η αγορά.

Ορισμένες κατηγορίες ανθρώπων, κυρίως οι συνταξιούχοι και οι εργαζόμενοι που βρίσκονται κοντά στη συνταξιοδότηση πιθανότατα θα τρομοκρατούνταν από μια τέτοια ιδέα. Θα ήταν μια αναμενόμενη αντίδραση. Άλλωστε, οι καταναλωτές φτωχότερων χωρών ανταποκρίνονται με παρόμοιο τρόπο στην άρση των στρεβλωτικών ανώτατων ορίων τιμών για το ψωμί και το γάλα. Αυτό δεν κάνει τους ελέγχους τιμών επιθυμητούς. Αν μια κυβέρνηση θέλει να αναδιανείμει πόρους για τους ηλικιωμένους ή τους φτωχούς, είναι πολύ καλύτερο να τους δώσει απλά χρήματα.

Αν τα μετρητά καταργούνταν, θα ήθελα να στηρίξω την υιοθέτηση δύο συμπληρωματικών μέτρων. Πρώτον, αντί να στοχεύουν σε ένα θετικό πληθωρισμό, οι κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν να επιδιώκουν πραγματική σταθερότητα των τιμών στοχεύοντας στη διατήρηση ενός σταθερού επιπέδου τιμών με την πάροδο του χρόνου. (Για να είμαι σαφής, αυτό θα ήταν καταστροφικό εάν δεν είχαν εξαλειφθεί τα μετρητά πρώτα.)

Δεύτερον, το χρήμα επιτελεί και μία άλλη λειτουργία πέραν του ότι αποτελεί μέσο αποθήκευσης αξίας και μέσο συναλλαγών: είναι ανώνυμο και έτσι εξασφαλίζει την προστασία της ιδιωτικής φύσης των συναλλαγών. Εν τη απουσία του, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να επιτρέψουν στον ιδιωτικό τομέα να προσφέρει εναλλακτικές λύσεις με τα ίδια ελκυστικά χαρακτηριστικά.

Υποστήκαμε μια βαθιά ύφεση και μια μίζερη ανάκαμψη, επειδή η κυβέρνηση, μέσω της παροχής νομίσματος, παρεμβαίνει στην εύρυθμη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών. Γιατί να μην εξασφαλίσουμε ότι αυτό δεν θα συμβεί ξανά;

Πηγή: sigmalive